Projekt „Alternatywa dla Awangardy”

Projekt został sfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w programie „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II – Popularyzacja Nauki”.

„Alternatywa dla Awangardy” jest dydaktyczną innowacją i formą popularyzacji nauki, która została opracowana w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Od ponad dwudziestu lat Instytut jest jednym z najważniejszych ośrodków akademickich zajmujących się badaniami dorobku literatury i kultury Dwudziestolecia międzywojennego oraz jego recepcją. W tym czasie stał się on znanym miejscem debaty nad spuścizną tej ważnej intelektualno-artystycznej formacji. Prowadzone  badania doprowadziły do opracowania takiego modelu lektury, odbioru literatury i kultury Dwudziestolecia, który uwzględnia współczesną recepcję fenomenów międzywojnia i zainteresowania wśród odbiorców literatury, w tym  nauczycieli i uczniów. Jednocześnie od ponad dekady rozwijają się tutaj badania nad muzycznością literatury, czego wyrazem jest seria wydawnicza „Głośne pióra". Łącząc te dwa obszary badań powstał projekt skierowany do szerokiego grona odbiorców.

Celem, jaki postawiono sobie w realizacji projektu, jest wykazanie zbieżności poetyki awangardowej i współczesnych rozwiązań estetyki alternatywnej. Poezja zaśpiewana w stylu alternatywnym ma stać się kluczem do rozumienia poetyki, często trudnej i niezrozumiałej dla uczniów estetyki awangardowej, której wyjaśnienie okazało się możliwe dzięki odniesieniu do doświadczenia kontrkulturowego. Odczytanie tekstu literackiego w kontekście współczesnej interpretacji muzycznej daje możliwość wyrwania literatury ze szkolnego getta. Muzyczne konteksty uruchamiają dodatkowe skojarzenia oraz nagromadzone konteksty kulturowe, które czynią tekst źródłem cytatów i odniesień. Tekst poetycki staje się żywy.

Przedstawiany tu eksperyment dydaktyczny wynika z doświadczenia dydaktycznego prof. Adama Regiewicza, autora i pomysłodawcy projektu, który nie tylko spędził wiele lat w szkolnej rzeczywistości jako nauczyciel języka polskiego w liceum ogólnokształcącym, ale także od lat poszukuje sposobu na budowanie mostów pomiędzy kulturą wysoką, literacką, a popularną w postaci korespondencji literatury i filmu oraz muzyki. Wyrazem tych poszukiwań są scenariusze lekcyjne Czytanie Dwudziestolecia w szkole, które ukazały się w 2021 roku w wydawnictwie WIR. Prezentują one współczesne popkulturowe nawiązania (komiksowe, muzyczne, filmowe) do literatury Dwudziestolecia. Ponadto Adam Regiewicz jest autorem podręczników szkolnych do nauczania literatury w szkole średniej (seria Sztuka wyrazu GWO), gdzie wykorzystuje elementy popkultury do budowania wspólnych przestrzeni rozumienia literatury dawnej i artystycznej.

Punktem kulminacyjnym projektu „Alternatywa dla Awangardy" jest widowisko naukowo- muzyczne. Przybiera ono postać koncertu z elementami mini-wykładów w postaci nagrań audiowizualnych, omawiających wspólną przestrzeń awangardy poetyckiej i muzycznych zjawisk kontrkultury. Celem widowiska jest zatarcie granic pomiędzy światem akademickim a światem kultury oraz przestrzenią edukacji. Jednym z najważniejszych celów tego projektu jest wykazanie korzyści prowadzonych badań w świecie akademickim i ich przekładalności na osiągnięcia artystyczne, na prowadzone dokonania w świecie kultury i sztuki. Jednym z celów projektu jest poszerzenie obiegu czytelniczego. Nie ma wątpliwości, że dla współczesnego młodego odbiorcy muzyka jest nie tylko bardziej dostępnym, ale też lepiej zrozumiałym kanałem dystrybucji treści kulturowych. Dlatego odniesienie do muzyki alternatywnej i doświadczenia kontrkulturowego może być sposobem na wyjaśnienie trudnej i niezrozumiałej dla uczniów estetyki awangardowej. To nic innego jak poszerzenie pola czytelniczego poprzez włączenie go w krąg odbioru muzycznego.

Niemniej ważnym celem jest promocja literatury, która dzisiaj staje się pewną niszą w kulturze. Za pomocą tego projektu można wykazać, że literatura jest żywym słowem, które nawet po stu latach potrafi wyrażać przezywane przez człowieka stany emocjonalne, lęki i nadzieje. Dokonuje się to poprzez rozszerzenie obiegu literatury, wprowadzenie tekstu poetyckiego na scenę muzyczną oraz zasypanie przepaści między kulturą wysoką a popularną.

Więcej informacji na stronie: http://www.alternatywadlaawangardy.whum.ujd.edu.pl/